CPU Socket คืออะไร
CPU Socket คือช่องเสียบหรือส่วนประกอบทางกายภาพบนเมนบอร์ด (Motherboard) ที่ทำหน้าที่เป็นจุดเชื่อมต่อทางกลและทางไฟฟ้าสำหรับติดตั้งหน่วยประมวลผลกลาง (CPU) เข้ากับแผงวงจรหลัก ทำให้ CPU สามารถรับส่งข้อมูลและพลังงานกับเมนบอร์ดและส่วนประกอบอื่นๆ ในระบบได้โดยไม่ต้องใช้วิธีบัดกรี ทำให้สามารถติดตั้งหรือถอดเปลี่ยน CPU ได้ง่ายขึ้น
หน้าที่สำคัญ:
- เชื่อมต่อ CPU เข้ากับเมนบอร์ด: เป็นสะพานเชื่อมระหว่างขา (pins) หรือหน้าสัมผัส (lands) ของ CPU กับวงจรไฟฟ้าบนเมนบอร์ด เพื่อให้ข้อมูลและพลังงานสามารถไหลผ่านถึงกันได้
- ยึด CPU ให้แน่นหนา: มีกลไกการล็อก (เช่น คันโยก หรือแผ่นกด) ที่ช่วยยึด CPU ให้เข้าที่อย่างมั่นคงและสร้างการเชื่อมต่อทางไฟฟ้าที่เชื่อถือได้ ป้องกันการเคลื่อนหลุดหรือความเสียหายที่อาจเกิดจากการสั่นสะเทือนหรือการเคลื่อนย้าย
- กำหนดความเข้ากันได้ของ CPU: ซ็อกเก็ตแต่ละประเภทถูกออกแบบมาเฉพาะสำหรับ CPU บางรุ่นหรือบางสถาปัตยกรรมเท่านั้น ผู้ใช้จำเป็นต้องเลือกเมนบอร์ดที่มีซ็อกเก็ตที่เข้ากันได้กับ CPU ที่ต้องการใช้งาน
เกร็ดน่ารู้:
- ประเภทหลักของ CPU Socket:
- PGA (Pin Grid Array): เป็นซ็อกเก็ตแบบเก่าที่ CPU มีขาโลหะเล็กๆ จำนวนมากยื่นออกมา และซ็อกเก็ตบนเมนบอร์ดจะมีรูเล็กๆ ที่ตรงกันสำหรับเสียบขา CPU ลงไป เมื่อเสียบแล้วจะมีคันโยกเพื่อล็อก CPU ให้แน่น ปัจจุบัน AMD เป็นผู้ผลิตหลักที่ยังคงใช้ PGA ในซ็อกเก็ตบางรุ่น (เช่น AM4)
- LGA (Land Grid Array): เป็นซ็อกเก็ตแบบที่ CPU ไม่มีขา แต่จะมีหน้าสัมผัสเรียบๆ แทน ส่วนซ็อกเก็ตบนเมนบอร์ดจะมีขาเล็กๆ ยื่นออกมาเพื่อสัมผัสกับหน้าสัมผัสของ CPU เมื่อวาง CPU ลงไป จะมีกลไกแผ่นกดและคันโยกเพื่อกด CPU ให้แน่นกับขาของซ็อกเก็ต ปัจจุบัน Intel ใช้ LGA เป็นหลักสำหรับ CPU เดสก์ท็อปทุกรุ่น (เช่น LGA1200, LGA1700) และ AMD ก็เริ่มใช้ LGA ในซ็อกเก็ตสำหรับ CPU รุ่นใหม่ๆ (เช่น AM5)
- BGA (Ball Grid Array): เป็นซ็อกเก็ตที่ CPU ถูกบัดกรีติดกับเมนบอร์ดโดยตรง ไม่สามารถถอดเปลี่ยนได้ง่าย มักพบในแล็ปท็อป แท็บเล็ต หรืออุปกรณ์ฝังตัว (Embedded Devices) เพื่อประหยัดพื้นที่และลดต้นทุนการผลิต
- ชื่อของซ็อกเก็ต: ชื่อของซ็อกเก็ตมักจะบอกถึงจำนวนขาหรือหน้าสัมผัสของซ็อกเก็ตนั้นๆ เช่น LGA1700 หมายถึงซ็อกเก็ตแบบ LGA ที่มี 1,700 ขา
- ความเข้ากันได้: สิ่งสำคัญที่สุดในการเลือกซื้อเมนบอร์ดและ CPU คือต้องตรวจสอบให้แน่ใจว่าซ็อกเก็ตบนเมนบอร์ดรองรับ CPU รุ่นนั้นๆ แม้จะเป็นซ็อกเก็ตประเภทเดียวกัน (เช่น LGA) แต่จำนวนขาและรูปแบบการจัดเรียงอาจแตกต่างกัน ทำให้ไม่สามารถใช้งานร่วมกันได้
- มาตรฐานการติดตั้ง Heatsink: CPU Socket มักจะถูกออกแบบมาพร้อมกับจุดยึดสำหรับระบบระบายความร้อน (CPU Cooler/Heatsink) เพื่อให้สามารถติดตั้งชุดระบายความร้อนได้อย่างมั่นคง
คำศัพท์ที่เกี่ยวข้อง:
- CPU (Central Processing Unit): หน่วยประมวลผลกลาง
- Mainboard (เมนบอร์ด): แผงวงจรหลักที่ซ็อกเก็ตติดตั้งอยู่
- Chipset: ชิปควบคุมบนเมนบอร์ดที่ทำงานร่วมกับ CPU และซ็อกเก็ต
- PGA (Pin Grid Array): ประเภทของซ็อกเก็ตที่ขา CPU อยู่บนตัว CPU
- LGA (Land Grid Array): ประเภทของซ็อกเก็ตที่ขา CPU อยู่บนซ็อกเก็ต
- BGA (Ball Grid Array): ประเภทของซ็อกเก็ตที่ CPU ถูกบัดกรีติดกับเมนบอร์ด
- Heatsink (ฮีทซิงค์): อุปกรณ์ระบายความร้อนสำหรับ CPU
อุปกรณ์ที่เกี่ยวข้อง:
- CPU (หน่วยประมวลผลกลาง): ติดตั้งในซ็อกเก็ต
- เมนบอร์ด (Mainboard): มี CPU Socket เป็นส่วนประกอบสำคัญ
- CPU Cooler (ชุดระบายความร้อน CPU): ติดตั้งอยู่บนซ็อกเก็ต/CPU เพื่อระบายความร้อน